Οι Ευρωπαϊκές Προδιαγραφές Ποιότητας (ΕυΠρο) περιλαμβάνουν ένα σύνολο αρχών για θέματα ποιότητας στον τομέα της πρόληψης και συνιστούν ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που καλύπτει όλες τις παραμέτρους που συντελούν στην υψηλή ποιότητα πρωτοβουλιών στον τομέα της πρόληψης.
Οι ΕυΠρο δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο μιας διακρατικής προσπάθειας για την προώθηση της ποιότητας και της επιστημονικής τεκμηρίωσης στον τομέα της πρόληψης , καθώς και την ανάπτυξη αποτελεσματικών πρακτικών. Σκοπός ήταν η παροχή υποστήριξης σε χαράσσοντες πολιτική και σε στελέχη πρόληψης, έτσι ώστε να αναπτύσσουν το έργο τους με βάση έγκυρα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με το τι είναι αποτελεσματικό στην πρόληψη.
Οι ΕυΠρο αναπτύχθηκαν από τη Σύμπραξη για τις ΕυΠρο στο πλαίσιο ενός διακρατικού προγράμματος που συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πραγματοποιήθηκε ανασκόπηση και σύνθεση των υφιστάμενων διεθνών και εθνικών προδιαγραφών, κριτηρίων και προτύπων, ενώ στη συνέχεια έγιναν διαβουλεύσεις με περισσότερους από 400 επαγγελματίες σε έξι ευρωπαϊκές χώρες. Στη συνέχεια, πάλι με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Σύμπραξη προέβη στη διαμόρφωση υλικού που θα υποστήριζαν την εφαρμογή τις ΕυΠρο τόσο στη χάραξη πολιτικής στον τομέα της πρόληψης (π.χ. επιλογή/χρηματοδότηση παρεμβάσεων, εκπαίδευση επαγγελματιών) όσο στην υλοποίηση παρεμβάσεων.
Οι ΕυΠρο αποτελούν το πρώτο κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς σε θέματα ποιότητας στην πρόληψη με ευρωπαϊκή συναίνεση, ενσωματώνοντας επιστημονικά δεδομένα και εμπειρία. Η υιοθέτηση των ΕυΠρο θα αναβαθμίσει τις παρεμβάσεις πρόληψης, θα βελτιώσει την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα της παρεχόμενης χρηματοδότησης και θα μειώσει την πιθανότητα υλοποίησης παρεμβάσεων με ανύπαρκτες ή ιατρογενείς (αρνητικές, δηλαδή) επιδράσεις. Παράλληλα, οι ΕυΠρο θα βοηθήσουν τα στελέχη πρόληψης να αναπτύξουν και να προωθήσουν βέλτιστες πρακτικές και θα τους επιτρέψουν να επιτύχουν συγκεκριμένους στόχους των τοπικών, περιφερειακών, εθνικών και διεθνών στρατηγικών και πολιτικών για τα ναρκωτικά.
Οι ΕυΠρο αναδεικνύουν τις παρακάτω πτυχές όσον αφορά την ποιότητα στον τομέας της πρόληψης:
- συνάφεια των δράσεων ως προς τις ανάγκες της ομάδας-στόχος και τις (δια)κυβερνητικές πολιτικές
- τήρηση δεοντολογικών αρχών
- ενσωμάτωση και προώθηση των διαθέσιμων επιστημονικών στοιχείων
- εσωτερική συνέπεια, σκοπιμότητα και διατηρησιμότητα των δράσεων
Η Σύμπραξη για τις ΕυΠρο
Η Σύμπραξη για τις ΕυΠρο διαμορφώθηκε από οργανισμούς και φορείς από διαφορετικές χώρες εξασφαλίζοντας διεπιστημονική και πολυτομεακή συνεργασία. Συντονιστής ήταν Κέντρο Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ John Moores (Centre for Public Health / Liverpool John Moores University, Ηνωμένο Βασίλειο). Οι συμμετέχοντες οργανισμοί στην Α΄ φάση του προγράμματος ήταν: ASL di Milano (Ιταλία), Consejeria de Sanidad – Servicio Gallego de Salud (Xunta de Galicia) (CS–SERGAS) (Ισπανία), ASL Savonese (ASL2) (Ιταλία), Institute for Social Policy and Labour – National Institute for Drug Prevention (SZMI-NDI) (Ουγγαρία), National Anti-Drug Agency (NAA) (Ρουμανία), and National Bureau for Drug Prevention (NBDP) (Πολωνία), και στη Β’ φάση του προγράμματος ήταν: Institut Suchtprävention, pro mente Oberösterreich (Αυστρία), Charles University Prague (CUNI) (Τσεχική Δημοκρατία), Observatoire français des drogues et des toxicomanies (OFDT) (Γαλλία), , Eötvös Loránd University (Ουγγαρία), ASL di Milano (Ιταλία), ASL Savonese (ASL2) (Ιταλία), Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej (MCPS) (Πολωνία) και το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΕΦΑΝΗΣ (ΕΠΙΨΥ) (Ελλάδα). Το EMCDDA στήριξε αυτή την πρωτοβουλία καθ’ όλη τη διαδικασία ανάπτυξης των προδιαγραφών, χρηματοδότησε τη βασική έκδοσή τους και προωθεί το υλικό τους μέσα από την ιστοσελίδα του.
Η Σύμπραξη διαμορφώθηκε αφού διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες προδιαγραφές ποιότητας σχετικά με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση αποτελεσματικών παρεμβάσεων πρόληψης. Ακόμη κι αυτές που υπήρχαν διέφεραν σημαντικά μεταξύ τους ως προς την ποιότητα, το περιεχόμενο και τη δυνατότητα εφαρμογής τους στην πράξη. Ταυτόχρονα, δεν υπήρχε κάποιο κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο σε θέματα ποιότητας στον τομέα της πρόληψης της χρήσης ουσιών. Ως εκ τούτου, η ποιότητα των υπηρεσιών πρόληψης συχνά επαφιόταν στη διακριτική ευχέρεια του κάθε φορέα πρόληψης ή της τοπικής αυτοδιοίκησης. Στο πλαίσιο αυτό, στόχος της Σύμπραξης τέθηκε η βελτίωση της ευρωπαϊκής πολιτικής και πρακτικής στον τομέα της πρόληψης, μέσα από την ανάπτυξη ενός κοινού πλαισίου αναφοράς για τις δράσεις πρόληψης.
Ο ‘κύκλος της πρόληψης’
Οι ΕυΠρο περιλαμβάνουν προδιαγραφές, οι οποίες είναι οργανωμένες σε έναν κύκλο έργου οκτώ σταδίων, τον ‘κύκλο της πρόληψης’, όπου περιγράφονται συνοπτικά τα αναγκαία στάδια κατά το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση των παρεμβάσεων πρόληψης της χρήσης ουσιών.
Ο κύκλος της πρόληψης παρέχει ένα υπόδειγμα το οποίο μπορούν να υιοθετούν τα στελέχη πρόληψης κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση παρεμβάσεων πρόληψης και οι χαράσσοντες πολιτική κατά τη στήριξη και χρηματοδότηση της πρόληψης. Ταυτόχρονα, όμως, αποτελεί και ένα απλουστευμένο μοντέλο το οποίο πρέπει να προσαρμόζεται επιμελώς στις ιδιαίτερες συνθήκες με βάση της ανάγκες των κοινωνιών τους.
Οι ΕυΠρο δεν περιλαμβάνουν τις πολιτικές, τις προσεγγίσεις και τις παρεμβάσεις που θα πρέπει να εφαρμοστούν, αλλά παρέχουν ένα πλαίσιο αναφοράς –για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο– για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση παρεμβάσεων πρόληψης των χρήσης ουσιών.
Δείτε επίσης τον Συνοπτικό Οδηγό των ΕυΠρο (διαθέσιμος στην ελληνική γλώσσα) και το βασικό Εγχειρίδιο για τις ΕυΠρο (διαθέσιμο στην αγγλική γλώσσα) και σύντομη περιγραφή των ΕυΠρο και το πως διαμορφώθηκαν (pdf αρχείο - EuPro_EKTEPN-EPIPSI).