Μείωση των επιβλαβών συνεπειών από τη χρήση ουσιών

Η 'μείωση της βλάβης' αναφέρεται στο σύνολο των μέτρων, στρατηγικών, πολιτικών, υπηρεσιών και δράσεων που έχουν ως στόχο τη μείωση των κινδύνων και των βλαβών τόσο σε επίπεδο υγείας όσο και των κοινωνικών προβλημάτων που προκύπτουν από υψηλού κινδύνου συμπεριφορές.  

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ανάγκη για μέτρα μείωσης της βλάβης αναδείχθηκε ιδιαίτερα μετά τη Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης (2003/488/ΕΚ) το 2003 για την προώθηση μέτρων πρόληψης και μείωσης των επιβλαβών συνεπειών για την υγεία που συνδέονται με τη χρήση ουσιών. Ο τομέας μείωσης της βλάβης ενισχύεται στα κράτη-μέλη ολοένα και περισσότερο, καθώς στις Εθνικές Στρατηγικές και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης περιλαμβάνονται σχετικοί στόχοι που τίθενται και από τις Ευρωπαϊκές Στρατηγικές για τα Ναρκωτικά. Ιδιαίτερη έμφαση στη μείωση της βλάβης δόθηκε στην τελευταία Ευρωπαϊκή Στρατηγική (2021-2025), όπου ο τομέας αυτός ξεχώρισε ως προς τους στόχους και τις σχετικές προτεραιότητες. Περισσότερα για τη μείωση της βλάβης και τις σχετικές δράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τα Ναρκωτικά εδώ.  

Στο πλαίσιο αυτό, για την αντιμετώπιση κυρίως των προβλημάτων υγείας, αλλά και των κοινωνικών προεκτάσεων που απορρέουν από τη χρήση ουσιών παρέχονται υπηρεσίες μείωσης της βλάβης σε άτομα που κάνουν χρήση ουσιών και δεν βρίσκονται σε κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα (‘ενεργοί’ χρήστες), καθώς και σε άτομα που έχουν ξεκινήσει θεραπεία για ναρκωτικά. Η προσέγγιση των ατόμων αυτών μπορεί να γίνει με ειδικά προγράμματα παρέμβασης εκτός δομών, σε ανοικτούς χώρους δηλαδή συνάθροισης και συνδιαλλαγής χρηστών (προγράμματα ‘δουλειά-στο-δρόμο’), καθώς και σε εξειδικευμένες δομές, τις μονάδες ‘άμεσης πρόσβασης’, οι οποίες δεν θέτουν προϋποθέσεις για την υποδοχή και την εξυπηρέτηση των χρηστών και περιλαμβάνουν κυρίως:

  • υπηρεσίες για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας (σωματικής και ψυχικής), 
  • διανομή συρίγγων, σύνεργων ασφαλούς χρήσης και προφυλακτικών,
  • στέγαση, φιλοξενία,
  • φροντίδα της σωματικής υγιεινής,
  • διανομή φαγητού, 
  • ενημέρωση για τρόπους ασφαλέστερης χρήσης ουσιών και πρόληψης μετάδοσης νοσημάτων,
  • διασύνδεση με υπηρεσίες υγείας, με υπηρεσίες θεραπείας για την εξάρτηση και άλλες υπηρεσίες.

Υπηρεσίες μείωσης της βλάβης έχουν αναπτύξει οι φορείς θεραπείας για τα ναρκωτικά, ΟΚΑΝΑ και ΚΕΘΕΑ, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα αναγκών, όπως πρόληψη και αντιμετώπιση μολυσματικών ασθενειών (HIV, ηπατίτιδα C και ηπατίτιδα Β), πρόληψη θανάτων λόγω υπερδοσολογίας, διαχείριση άλλων προβλημάτων υγείας, όπως παθολογικά, οδοντιατρικά, ψυχιατρικά, κτλ. που σχετίζονται με τη χρήση, παροχή αγαθών και ειδών πρώτης ανάγκης και κάλυψη αναγκών στέγης. 

Επιπλέον, αρκετοί οργανισμοί και μη-κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) κοινωνικής φροντίδας, όπως οι ΜΚΟ PRAKSIS, Γιατροί του Κόσμου και STEPS, ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος (ΣΑΗΕ) ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ, ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος (ΣΟΕ) ΘΕΤΙΚΗ ΦΩΝΗ, καθώς και ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιος Υγείας (ΕΟΔΥ), υλοποιούν δράσεις μείωσης της βλάβης για άτομα που κάνουν χρήση ουσιών, όπως διανομή συρίγγων και διαγνωστικούς ελέγχους για την ανίχνευση λοιμωδών νοσημάτων.
 

Περισσότερες πληροφορίες και τελευταία διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τα προγράμματα μείωσης της βλάβης παρουσιάζονται στην τελευταία Ετήσια Έκθεση του ΕΚΤΕΠΝ 2022. Πατώντας εδώ μπορείτε να μεταφορτώσετε την Έκθεση και συμπληρωματικό υλικό.

Το ΕΚΤΕΠΝ συλλέγει συστηματικά αναλυτικά στοιχεία για τις παρεμβάσεις που υλοποιούνται στη χώρα και στοχεύουν στη μείωση της βλάβης από τη χρήση ουσιών. Στόχος είναι η παρουσίαση και διάθεση των στοιχείων που συλλέγονται και αναλύονται σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης, βασική δραστηριότητα του ΕΚΤΕΠΝ αποτελεί η ανάδειξη των προγραμμάτων, κυρίως αυτών που αποτελούν παραδείγματα καλής πρακτικής, καθώς και η προώθηση τους σε συστήματα ανταλλαγής πληροφοριών. Περισσότερα σχετικά με τους βασικούς άξονες δουλειάς του ΕΚΤΕΠΝ στον τομέα της μείωσης της βλάβης >>

 

Αυξάνοντας την πρόσβαση στον ιατρικό έλεγχο και τη θεραπεία της ηπατίτιδας c στο πλαίσιο των υπηρεσιών για τα ναρκωτικά: Οδηγός εντοπισμού εμποδίων και ευκαιριών στον ιατρικό έλεγχο της ηπατίτιδας C στους χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών (EMCDDA CT.18.HEA.000911.1.0)

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο (EMCDDA) έχει αναλάβει πρωτοβουλία, στην οποία συμμετέχει και η Ελλάδα μέσω του ΕΚΤΕΠΝ, προκειμένου να στηρίξει έμπρακτα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εφαρμόσουν επιστημονικά τεκμηριωμένες πολιτικές και πρακτικές για να πάρουν μέτρα αύξησης της πρόσβασης των χρηστών στον ιατρικό έλεγχο και τη θεραπεία της ηπατίτιδας C.
Προκειμένου να εντοπιστούν τα εμπόδια που ενδεχομένως θέτει το σύστημα εντοπισμού και αντιμετώπισης της ηπατίτιδας C στην Ελλάδα μεταφράστηκαν τριών ειδών ερωτηματολόγια και στάλθηκαν αντίστοιχα σε τρείς ομάδες, μία ομάδα για κάθε ένα σύνολο αποδεκτών: α) χαράσσοντες πολιτική, β) αρμόδιοι επαγγελματίες υγείας  και γ) ωφελούμενοι και Μη-Κυβερνητικές-Οργανώσεις (ΜΚΟ).
Στη συνέχεια συναντήθηκαν τρεις ομάδες εργασίας (μία για κάθε σύνολο αποδεκτών) στις οποίες συζητήθηκαν οι απαντήσεις στα ερωτηματολόγια, προκειμένου να συμφωνηθούν τα βασικότερα εμπόδια και οι πιθανές λύσεις σχετικά με τον έλεγχο και τη θεραπευτική αντιμετώπιση της ηπατίτιδας C στην Ελλάδα. Πατώντας εδώ θα βρείτε την Έκθεση με τα αποτελέσματα για την Ελλάδα. 

 

Καταγραφή επειγόντων περιστατικών που σχετίζονται με τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών: Πρωτόκολλο συνεργασίας ΕΚΤΕΠΝ, Κέντρου Δηλητηριάσεων (ΚΔ) και Εργαστήριου Αναλυτικής Χημείας (ΕΑΧ) του Τμήματος Χημείας του ΕΚΠΑ

Προκειμένου να λαμβάνονται πληρέστερα στοιχεία από τα δημόσια νοσοκομεία της χώρας για τα περιστατικά που σχετίζονται με τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, το 2018 το ΕΚΤΕΠΝ και το ΚΔ έστειλε σχετικό αίτημα στην Διεύθυνση Εξαρτήσεων του Υπουργείου Υγείας. Το ΕΑΧ προσφέρθηκε να αναλάβει την ανάλυση δειγμάτων των περιστατικών που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών από τα δημόσια νοσοκομεία της Αττικής.
Για την υλοποίηση του έργου δημιουργήθηκε πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ των ΕΚΤΕΠΝ-ΚΔ-ΕΑΧ στο οποίο ορίζεται ο σκοπός της συνεργασίας των φορέων και οι όροι συνεργασίας με τα δημόσια νοσοκομεία/κέντρα υγείας. 
Το αρχικό αίτημα και το πρωτόκολλο συνεργασίας επικυρώθηκε από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας. 
 

Main technical details
Ελλάδα: στοιχεία σχετικά με τις δράσεις μείωσης της βλάβης

Ελλάδα: τελευταία διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τις δράσεις μείωσης της βλάβης. 

Ευρώπη: στοιχεία σχετικά με στοιχεία σχετικά με τη μείωση της βλάβης σε ευρωπαϊκό επίπεδο

Ευρώπη: στοιχεία σχετικά τις δράσεις μείωσης της βλάβης . Πατώντας εδώ μπορείτε να δείτε περισσότερες πληροφορίες για τη μείωση της βλάβης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και τελευταία διαθέσιμα σχετικά στοιχεία.